اصطلاح‌سازی حازم قرطاجنی در حوزة نقد ادبی و عروض

Authors

Abstract:

حازم قرطاجنی، دیدگاه‌ها و ایده‌های گوناگونی پیرامون میراث نقدی و بلاغی عربی دارد که در نقد جدید، خوانشی دوباره و توضیح و تفسیری جدید را می‌طلبد. این مقاله با هدف بازخوانی نوآوری‌های قرطاجنی و ارائة تفسیری تازه از آنها نوشته شده‌است. وی در ساختن اصطلاحات نقدی جدید که در نقد ادبی قدیم وجود نداشته، دستی دارد که از جملة آنها اصطلاحاتی مانند «الإعتاب، المنزع، التحجیل، التسویم، التغییر، الإحالة، الأرجل، الرکن، السبط والجعده و...» است. اصطلاح «الإحالة»، نحوة ارتباط شاعر با گذشته را نشان می‌دهد و در حقیقت همان اشارة شاعر به حوادث تاریخی و بررسی وقایع تاریخی است که باعث پیوند میان حال و گذشته می‌شود که در نقد معاصر عربی، «تناص» یا «استدعاء الشخصیات» نام دارد. حازم قرطاجنی، اولین کسی است که اصطلاح «الأرجل» را وارد علم عروض نمود که منظور از آن، همان مقاطع صوتی است. اصطلاح «الرکن» نیز اصطلاحی عروضی و عبارت از حرف ساکنی است که در قافیه بین دو حرف متحرک قرار می‌گیرد. وی وزن‌های شعری را نیز به دو دستة السبط و الجعد تقسیم نموده‌است: «سبط»، وزنی است که در آن سه متحرک در پی هم بیایند و «جعد»، نیز وزنی است که در آن چهار حرف ساکن در دو جزء و یا سه حرف ساکن در یک جزء در پی هم بیایند. همچنین اصطلاح «منزع» نزد حازم، همان اصطلاح «اسلوب» است که امروزه کاربرد فراوانی دارد. «تسویم» نیز اصطلاح جدیدی است که ناقد اندلسی آن را به معنای حسن مطلع سخن آورده‌است، همان‌گونه که «تحجیل» را به معنای حسن مقطع به کار برده‌است. به‌طور‌کلی هدف حازم از به‌کاربردن این اصطلاحات، افزایش تأثیر در خواننده است و وی با اصطلاح‌سازی در زمینة نقد ادبی، دایرة فرهنگی زبان عربی را گسترش داده و باعث ترقی و تعالی ذهن عربی شده‌است و با ارائة آرای ارزشمند خود در این حوزه، کمک فراوانی به غنی‌سازی نقد قدیم عربی نموده‌است.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اصطلاح سازی حازم قرطاجنی در حوزة نقد ادبی و عروض

حازم قرطاجنی، دیدگاه ها و ایده های گوناگونی پیرامون میراث نقدی و بلاغی عربی دارد که در نقد جدید، خوانشی دوباره و توضیح و تفسیری جدید را می طلبد. این مقاله با هدف بازخوانی نوآوری های قرطاجنی و ارائة تفسیری تازه از آنها نوشته شده است. وی در ساختن اصطلاحات نقدی جدید که در نقد ادبی قدیم وجود نداشته، دستی دارد که از جملة آنها اصطلاحاتی مانند «الإعتاب، المنزع، التحجیل، التسویم، التغییر، الإحالة، الأر...

full text

ارزیابی و نقد مقالات حوزة تصویرسازی ادبی

پای‌بندی به اصول نگارش مقالات پژوهشی در نگارش چکیده، مقدمه، روش طرح مسئله، اتخاذ روش تحقیق مناسب، تحلیل و ارزیابی محتوا، و نتیجه‌‌گیری به مهارت و دقت پژوهش‌گر بسته است. نگارندگان در پژوهش حاضر به نقد و بررسی ساختار شش مقالة چاپ‌شده در مجلة انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی در حوزة فن تصویر و میزان انطباق آن با استانداردهای مقاله‌های علمی ـ پژوهشی پرداخته‌‌اند. بررسی استانداردهای مربوط به...

full text

فراخوانی شخصیت های تاریخی واسطوره ای در مقصورة حازم قرطاجنی.

فراخوانی شخصیت¬های تاریخی در ادبیات عرب، یکی از شیوه¬های ارتباط ادیب با میراث تاریخی و فرهنگی است. رویدادها و تحولات تاریخی یکی از عناصر شکل دهنده¬ی شخصیت هر انسان است، و باعث افتخار و یا حسرت او نسبت به گذشته¬ی ملت خود می¬شود. اثر ادبی می¬تواند این ارتباط را میان مخاطب و میراث تاریخی و اسطوری برقرار کند؛ چراکه تاریخ با تمام فراز و فرود خود، قابلیت تجدید و تکرار را دارد. حازم قرطاجنی در مقصوره¬...

full text

تأثیر حکمت سینوی بر نظریّة شعر عربی (مطالعة موردی منهاج البلغای حازم قرطاجنی)

«منهاج البلغاء و سراج الأدبا»‌ی حازم قرطاجنی را می­توان یکی از تأثیرگذارترین آثار در بلاغت و نظریّة شعر عربی به شمار آورد. اگرچه حازم در محیطی متأثّر از فلسفة ابن رشد پرورش یافته و با یک واسطه شاگرد او نیز به حساب می­آید، امّا او در این کتاب - که سبکی فلسفی بلاغی دارد- در پایه گذاری و بیان نظریّة شعر عربی کاملاً متأثّر از ابن سیناست. او در کتاب خود بی آنکه نامی از ابن رشد ببرد، بارها عبارات ابن سینا ...

full text

مرجع‌شناسی اینترنتی در حوزة مطالعات ادبی

تحوّل در فنّاوری اطلاعات و گسترش جهش‌وار اینترنت در دهة اخیر یکی از حوادث مهم تاریخ بشری به شمار می‌رود که همة جنبه‌های زندگی اجتماعی انسان‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این پدیده امکانات متنوّعی را در اختیار عموم دانشمندان؛ از جمله محققان و ادب‌دوستان قرار داده است؛ به‌طوری که آنان به‌راحتی می‌توانند اطلاعات مورد نیاز خود را از منابع موجود در شبکة جهانی اینترنت دریافت کنند و یا نتیجة مطالعات و ت...

full text

مرجع‌شناسی اینترنتی در حوزة مطالعات ادبی

تحوّل در فنّاوری اطلاعات و گسترش جهش‌وار اینترنت در دهة اخیر یکی از حوادث مهم تاریخ بشری به شمار می‌رود که همة جنبه‌های زندگی اجتماعی انسان‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این پدیده امکانات متنوّعی را در اختیار عموم دانشمندان؛ از جمله محققان و ادب‌دوستان قرار داده است؛ به‌طوری که آنان به‌راحتی می‌توانند اطلاعات مورد نیاز خود را از منابع موجود در شبکة جهانی اینترنت دریافت کنند و یا نتیجة مطالعات و ت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 37

pages  43- 64

publication date 2016-03-11

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023